پارک ملی نایبند در موقعیت جغرافیایی N2727 E5240 در استان بوشهر واقع است. پارک ملی دریایی نایبند با مساحت 49815 هکتار(ماخذ : اطلس مناطق حفاظت شده ایران چاپ 1385 ) در دو استان بوشهر ( بخش عسلویه شهرستان کنگان ) و هرمزگان( شهرستان پارسیان بخش کوشکنار ) قرار دارد . مجموعه پارک ملی دریایی زیر نظر اداره کل محیط زیست شهرستان کنگان می باشد. با یک محیط بانی در نزدیک روستای ” بنود ” با ده محیط بان . حدود 27 هزار هکتار این منطقه دریایی و بقیه خشکی است.
بخش شمال غربی پارک دریایی نایبند محدود به روستای ” بیدخون “(در زبان محلی بردخون نامیده می شود) و تاسیسات سمّی عسلویه است و بخش شرقی آن در قسمت خشکی ” کوشکنار ” و در قسمت خشکی – آبی جنوب بندر ” تِبن ” است که به زودی زود در همین بخش شرقی ، صنایع دیگری چون آلو مینیوم (صنعتی که آب ، هوا و خاک را آلوده می سازد و لجن های قرمز از آلاینده های خطرناک شناخته شده آن است ) ، فولاد و صنایع جانبی دیگر نیز ایجاد خواهد شد .
در سال 1357 (7/9/57 ) خلیج نایبند همراه با بخشی از دماغه نایبند با با مساحت 19500 هکتار ( ماخذ : مناطق حفاظت شده ایران – هنریک مجنونیان – سازمان حفاظت محیط زیست – چاپ 1379 ) به عنوان منطقه حفاظت شده نایبند در فهرست مناطق حفاظت شده ایران قرار می گیرد . این منطقه همراه با مناطق دیگر از جمله دماغه نایبند و بخشی از آبهای خلیج فارس در سال 1383 به عنوان اولین پارک ملی دریایی ایران ثبت و اعلام می شود .
منطقه نايبند شامل:
- خليج نايبند
- منطقه حفاظت شده نايبند
- جنگلهای حرای حوزههای عسلويه
- بساتين و هاله
پوشش گياهی پارک ملی نایبند شامل اجتماعات حرا و ساير گياهان آبزی نظير علفهای دريايی و جلبكها در اكوسيستمهای ساحلی و گياهان مقاوم شورپسند نظير گز، علف شور، شصت عروسان و خار شتر در مناطق به دور از ساحل است. از ساير گونههای گياهی در ارتفاعات و دشتهای مرتفع میتوان، كنار ، كهور ايرانی، انجير معابد، انار شيطان، استبرق، قيچ، دافنی و صبرزرد و… را نام برد. درختان حرا در حوزههای نایبند مهمترين پوشش گياهی منطقه را تشكيل میدهد. اين پوشش در سواحل گلی دارای جريان جزر و مدی آرام میرويد. استان بوشهر شمالیترين رويشگاه درختان حرا در خليج فارس است. جنگلهای حرا جز با ارزشترين زيستگاههای ساحلی است و نقش زيست بومهای خشكی و دريايی ايفاد میكند. لازم به يادآوری است درختانی نظير انجير معابد با تنههای تنومند و درختان حرا (مانگروها و چندل) با داشتن ريشههای آويز در آب شناورند.
جنگل حرا یکی از شگفتیها و زیباییهای طبیعت خلیج فارس در پارک ملی دریایی نایبند است آب آرام و بی صدا در لابهلای سرشاخههای همیشه بهار و سرسبز این درختان آرامیده است و تنها موجی که بر دل صاف و شفاف آب نقش میبندد و موجی است که از حرکت قایق روی آن نقش میگیرد. رقص درختان زیر آب در هنگام مد، و آمدوشد پرندگان دریایی هنگام جزر، یکی از بکرترین صحنههای خلقت است که برای همیشه در ذهن باقی میماند.
سواحل جنوبی ایران با مناطق خشک و دریایی و آب شور شناخته شده است، اما نکته شگفتانگیز این منطقه گیاهی است که بینیاز به آب شیرین روییده میشود. به روایتی این گیاه اسطورهای از اشک چشم حضرت آدم (ع) روییده است.
حرا دارای برگهای سبز، چند ساله، پایا و نوعی ریشههای هوایی فراوان است که به طور عمودی از لجن بسته خارج میشود و عمل تنفس و هواگیری انجام میدهد. فصل گلدهی آنها در ماههای اسفند و اردیبهشت انجام میشود. از مشخصات این گیاه آن است که دانههای آن قبل از پراکنده شدن، قسمتی از رشد خود را در داخل میوه انجام میدهد و زمانی که تخم گیاه در آب قرار گیرد پوست آن باد میکند و شکافته میشوند. در کنار این گیاهان جانداران دوزیستی زندگی میکنند که با ایجاد سوراخهایی تهویه را در سطح فوقانی گلولای میسر میسازند. شدت برخورد امواج در محدوده جنگلهای حرا ملایم هستند و عمل جزر و مد به آسانی صورت میگیرد و به صورتی که در زمان جزر، ریشههای این درخت به حالت میخی شکل در آمده و به هنگام مد دریا در نواحی عمیقتر آن تاج درخت در زیر آب غوطهور میماند.
۸۰ درصد آبزیان خلیج فارس دوره تخمریزی خود را در جنگلهای حرا میگذرانند. به همین دلیل این منطقه سه عنوان جهانی، منطقه حفاظت شده بینالمللی، ذخیرهگاه زیست کره و تالاب بینالمللی دارد. اکوسیستم جنگلهای حرا، درختانی است که در آب دریا رشد میکنند و اکوسیستم پر بازدهی را میسازند.بسیاری از گونههای آبزی و حیات وحش مستقیم و غیر مستقیم به حرا وابستگی دارند. این جنگلها در پیرامون خود محیط مناسبی را برای رشد و پرورش ماهیان فراهم میکنند. این جنگلها به زیستگاه بسیار مناسبی برای پرندگان مهاجر در فصول سرد تبدیل شدهاند. در سایر فصول نیز که پرندگان بومی محل مناسبی برای ادامه حیات نمییابند، به این جنگلها پناه میآورند. لاکپشتهای سبز و عقابی از جمله جانداران ویژه اکوسیستم جنگلهای حرای نایبند هستند. حواصیل، فلامینگو، پلیکان، انواع دیگری از پرندگان در اکوسیستمهای حرای نایبند زیست میکنند.
آب در طول شبانهروز در این جنگل ۲ بار عقبنشینی میکند و ۲ بار پیشروی. این عمل مداوم شرایط زیستی ویژهای به این جنگل دریایی میبخشد. پوشش جنگلی حرا در طول میلیونها سال موفق شدهاند تا سازگاری اعجاب انگیزی با آب شور دریا و سواحل جزر و مدی پیدا کنند. این گیاهان نمیتوانند دمای کمتر از ۵ درجه سانتیگراد را تحمل کنند، ضمن اینکه شوری بین ۲۰تا۳۲ در هزار برای رشد آنها مناسب است. این گیاه یکی از مقاومترین گونهها محسوب میشود که در پارک ملی دریایی نایبند رشد یافتهاند و مکانی بسیار زیبا برای گذران وقت فراغت به دور از هیاهو و در کمال آرامش به شمار میرود.
پوشش گیاهی حرا در پارک ملی دریایی نایبند در خلیج فارس، مجموعه وسیع در جنوب غربی آسیا شناخته میشوند.
در جنوب پارک نایبند منطقهای سرسبز و ماسهای به نام نگاء با وسعت بیش از ۴۵ هکتار وجود دارد که به دلیل ناشناخته بودن و عمر کوتاه سرسبزیاش بکر و زیبا باقی مانده است. این منطقه میان دو استان بوشهر و هرمزگان قرار دارد و منطقه گردشگری زیبا، سرسبز و آرام در کنار ساحل نیلگون خلیج فارس است.