کاخ موزه باغچه جوق در شمال غربی ترین نقطه کشور در شهر ماکو و نزدیکی مرز بازرگان قرار گرفته است. جایی که برای رسیدن به آن باید به روستای باغچه جوق (در زبان ارمنی یعنی ده) در فاصله ۶ کیلومتری شهر ماکو و حدود ۲ کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی بازرگان سفر کنید و آن را در دامنه کوه چرکین و چشمه‌ای به نام کلیسه ببینید.
کاخ باغچه جوق در اواخر دوره قاجاریه در دو طبقه به دستور تیمور تیموری، معروف به اقبال السلطنه ماکوئی ساخته شد که یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفرالدین شاه بود. ویژگی های منحصر به فرد این کاخ آنقدر چشمگیر بود که دولت پهلوی در سال ۱۳۵۳ آن را خریداری کرد و بعد از انجام تعمیرات ضروری و رفع خطر از آن برای بازدید عمومی آماده اش کرد و نام کاخ موزه را برآن گذاشت.
استخر بزرگ باغ که جوی آبی از آن به قسمت‌های مختلف باغ جاری است، اولین تصویریی است که به محض ورود به باغ خواهید دید. بعد از آن ساختمان با ابهت کاخ است که چشمتان را پر می کند و شما را به این بنای دو طبقه می کشد. نمای خارجی بنا با مجسمه‌های گچی پوشیده شده که سردرها و نرده‌های گچی لبه بام را زینت داده‌اند.
در طبقه اول آن سالن ناهارخوری را می‌بینیم که اتاق سبز نیز نامیده میشود. نکته جالب، سقف این سالن است که در نیمی از آن می‌توانید نقاشی‌های مربوط به سفره ایرانی و مردان ایرانی را تماشا کنید و در نیمه دیگر، غذاهای اروپایی و مردان و زنان فرنگی به زیبایی تصویر شده‌اند.
بخش دیگری از بنا که به سالن ناهارخوری نیز متصل است، سالن انتظار و محل پذیرش ملاقات‌های رسمی است. بدون شک یکی از زیباترین بخش‌های داخلی این کاخ، حوضخانه یا تالار آیینه آن است که در واقع محل برگزاری مراسم‌ها و جشن‌های مختلف بوده است. این بخش با آیینه کاری‌های موجود در دیوارها که تصویر شما را انعکاس خواهد داد و فواره آب واقع در وسط آن که صدای دلنشین آب آن گوش‌ها را نوازش می‌دهد، طراحی بسیار چشم‌نواز و هنرمندانه‌ای را دارد.
از طریق راه‌پله‌های موجود در دو طرف بنا می‌توان به بخش‌های دیگر کاخ همچون اتاق خواب، دفتر کار و شاه‌نشین‌ها دسترسی پیدا کرد. در این راه‌پله‌ها نیز مجسمه‌های سنگی زیبایی به چشم می‌خورند. در سراسر طبقه دوم می‌توانید مبل‌ها، میزها و کمدهایی را مشاهده کنید که توسط هنرمندان مختلف خارجی ساخته شده‌اند.
از سایر مواردی که در داخل بنا می‌تواند توجه شما را جلب کند، می‌توان به پرده‌های اشرافی زیبا، پنجره‌های رنگی، تخت خواب‌هایی با تشک‌های پر قو، لوسترهای کریستال باشکوه، شومینه‌های دیواری با نقش‌های گل و بوته جذاب و البته کاغذ دیواری‌های مخملین با طرح گل و بوته اشاره کرد که همگی از عناصری هستند که باعث مجلل شدن هرچه بیشتر این کاخ باشکوه شده‌اند.
درباره سردار ماکو
مرتضی قلی خان اقبال‌السلطنه ماکویی مشهور به سردار ماکو در سال 1243خورشیدی به دنیا آمد. وی فرزند تیمورخان اقبال‌السلطنه (تیمور پاشا خان) -حکمران ماکو، سرحددار ایران و رییس ایل بیات های ماکو- بود. بیات های ماکو کسانی بودند که در اواخر صفویه مجبور به کوچ از ناحیه عراق و چخور سعد به ماکو شده بودند و محافظت مرز ماکو را بر عهده داشتند. این طایفه در اواسط سلطنت قاجار به عنوان قدرت مسلط ناحیه شمال غرب کشور شناخته می شدند. مرتضی قلی خان پس از فوت پدر جانشین او شد و توسعه منطقه حکومتی و اصلاحات داخلی را در صدر امور قرار داد اما همواره مخالفت هایی با او صورت می گرفت. از جمله اقدامات اساسی سردار ماکو که مخالفانی هم داشت تاسیس مدرسه‌‌ای به نام دبستان اقبال بود که طبق الگوی مدارس روسیه ساخته شد اما 3 سال بیشتر دوام نیاورد چرا که بقیه خوانین با ادامه کارش به مخالفت برخاستند.
سردار ماکو به سبب موقعیت خاص ماکو و مجاورت با روسیه و عثمانی، روابط نزدیکی با این دو قدرت سیاسی برقرار کرد تا بر اقتدار خود بیفزاید. اقبال‌السلطنه در آغاز جنگ جهانی به عثمانی ها گرایش پیدا کرد و جلوگیری از امتداد خط آهن تبریز ـ جلفا تا ماکو یکی از اقدامات او برای حمایت از آنها بود.
با صدور دستور انتخاب انجمن شهر ماکو و قیام مردم و پشتیبانی دو نفر از خوانین (عزت‌الله خان خواهرزاده سردار و نصرت‌الله خان فرزند امیر امجد)، اقبال السلطنه به اجبار ماکو را ترک گفت و راهی قفقاز شد. پس از فوت مظفرالدین‌شاه و جلوس محمدعلی‌میرزا، مخالفت ها با آزادی خواهان و طرفداران مشروطه آغاز شد. در همین فرصت مرتضی‌قلی‌خان با دربار ارتباط برقرار کرد و با کمک خوانین دوباره به ماکو آمد. او به کشتن مشروطه‌خواهان و تلاش برای تعطیلی انجمن ماکو مشغول شد. پس از مدتی به بهانه تمایلات سردار به طرفداری از عثمانی او را توقیف کردند و در قفقاز تحت‌نظر قرار دادند. چندی بعد او دوباره به ماکو بازگشت و تا اوایل حکومت رضاشاه در سمت خود بود تا اینکه سرلشکر عبدالله طهماسبی -فرمانده لشکر آذربایجان- با ترفندی او را به زندان انداخت و در این مدت به توقیف دارایی او پرداخت. اقبال‌السلطنه در زندان دار فانی را وداع گفت و هنوز این سوال درباره او مطرح است که به مرگ طبیعی از دنیا رفته یا به قتل رسیده است؟!
آدرس
آذربایجان غربی، ۲ کیلومتری جاده ماکو- بازرگان، روستای باغچه جوق
