کلیسای ننه مریم، نام این اثر تاریخی ایران‌زمین است که در شهرستان ارومیه و در یکی از خیابان‌های این شهرستان به نام «خیابان قدس»، قرار گرفته است. «شرق آشور»، نام امروزی این میراث تاریخی است که در گذشته از آن به نام‌های دیگری همچون «کلیسای حضرت مریم» و «کلیسای مارت مریم» نیز یاد میشد.
اعتقاد برخی از باستان‌شناسان و محققان بر این است که کلیسا از کهن‌ترین کلیساهای جهان بوده است؛ به‌گونه‌ای که آن را پس از کلیسای «بیت‌لحم» در فلسطین، دومین کلیسای قدیمی جهان دانسته‌اند. البته روایت دیگری نیز این مکان مذهبی را نخستین کلیسای مشرق‌زمین، معرفی کرده است. قدمت نمای فعلی این بنای مذهبی که به یقین می‌توان آن را از آثار بی‌نظیر تاریخی «آشوریان»، معرفی کرد، با توجه به اظهارات باستان‌شناسان به دوران حکومت ساسانیان بازمی‌گردد؛ این در حالی است که نویسندگان آشوری و مسیحی معتقدند که این کلیسا در بدو ساخت به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار گرفته است و روزگاری از معروف‌ترین معبدهای زرتشتیان محسوب میشد. اما زمانیکه زرتشتیان دین مسیح را پذیرفتند، این بنای مذهبی تغییر کاربری داده و آن را به کلیسا تبدیل کردند.
کلیسای ننه مریم دارای صحن نسبتاً بزرگی است. حیاط کلیسا به وسیله دو ورودی به خیابان قدس و کوچه ضلع غربی راه می یابد. بخش قدیمی و اکثر ساختمان های کلیسا در ضلع شمالی صحن واقع شده اند، کلیسای ننه مریم بارها مرمت شده و شکل های ناهمگون پیدا کرده است. به نظر می رسد اولین مرمت در سال ۶۴۲(م) و به دستور خواهر سلطان وقت چین صورت گرفت و در سال ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ شمسی نیز برجی جدید به کلیسا اضافه شد و خود کلیسا مورد مرمت قرار گرفت.
نمای داخلی هر دو سالن ساده بوده و با اندود گچ پوشانده شده و رنگ آمیزی شده ، پوشش سالنها به صورت طاق و گهواره ای و به فرم نیم بیضی بوده که یادآور معماری دوره باستان است و در قسمت پشت ساختمان کلیسا و متصل به آن فضای کوچکی قرار گرفته که شامل یک اطاق و دخمه ای در زیر آن است که به منزله چله خانه کلیسا محسوب می شود.
کلیسای ننه مریم ۹ نیمکت دارد و ۹ جایگاه اعتراف و وعظ کشیش، سرت را که خم میکنی تا از در کوتاه کلیسا داخل شوی، چشمت به تابلویی میافتد که در آن نوشته نعلینت را از پا بیرون کن، مکانی که در آن ایستاده ای مقدس است.
داخل کلیسا به آنچه از کلیساهای دیگر در ذهن دارید شباهت ندارد، دالانهایی تودرتو که با سنگ و ملات درست شده اند و سقفی کوتاه، در بخشی از آن محرابی بسیار ساده و در عین حال نفسگیر وجود دارد که در پشت آن دالانی آبی رنگ و تزیین شده با عکس عیسی مسیح قرار دارد و هنگام مراسم کشیش در آنجا می ایستد.
کلیسای ننه مریم با قالیهای دستبافت مفروش شده و فقط یک نیمکت کوچک برای سالمندان در انتهای سالن قرار دارد، محراب کلیسا اتاقکی گنبدی شکل و تو در تو است که فقط کشیشها حق ورود به آن را دارند، روی پله و طاقچه کوچک جلوی محراب تصویر مسیح در حالتهای مختلف و به شیوه های متفاوت به چشم می خورد.
سمت راست محراب راهرویی است که زائران را به محل غسل تعمید و روشن کردن شمعها هدایت می کند.
از نقاشی و کوبلن دوزی مسیح به صلیب کشیده شده گرفته تا تابلوی منبت کاری حواریون مسیح و مسیح در آغوش مریم مقدس و شمعهایی که چهره متبسم مسیح بر آن نقش بسته است، از زینتهای این کلیسا هستند.
آدرس
ارومیه، خیابان قدس شهر ارومیه
