زندان «قصر» که از زندان های معروف واقع در قلب تهران بود چند سال است که به موزه تبدیل شده است. باغ موزه قصر که سابقا زندان قصر نامیده می‌شد، اولین زندان متمرکز تهران بود. این زندان هم اینک تعطیل شده و تحت عنوان باغ موزه قصر بعنوان یکی از مراکز فرهنگی، تاریخی و هنری کشور مورد بازدید عموم است.
باغ موزه ی قصر، در ابتدا قصری بود که به دستور فتحعلی شاه قاجار در سال 1177 بنا شد و یکصد و 30 سال بعد از آن، اولین زندان ایران بر روی پایه های قصر قاجار که در اثر سیل مهیبی از بین رفته بود، پا گرفت و در سال 1308 زندان قصر نام گرفت.
در زمان ریاست سوئدی‌ها بر شهربانی (نظمیه) تهران، زندان نظمیه در محل اداره شهربانی (بخشی از وزارت امور خارجه فعلی) در میدان توپخانه واقع بود. این زندان مرکب از دو یا سه اتاقک کوچک معروف به حبس نمره یک و چند اتاق و یک زیرزمین برای زندانیان عمومی بود.
در دوره رضا شاه پهلوی، سرتیپ درگاهی، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود. محلی که برای اینکار در نظر گرفته شد قصر قاجار (حدفاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی) بود که دارای ساختمانهای قدیمی و وسیع و متروکه بود. زندان قصر در تاریخ ۱۱ آذرماه ۱۳۰۸ به دست رضا شاه افتتاح گردید. پس از انقلاب اسلامی نیز این زندان محل حبس زندانیان غیر سیاسی بود..
در سال ۱۳۸۳این زندان تعطیل وشهرداری شروع به تخریب بخشهائی از زندان نمود که باپیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی ازتخریب آن جلوگیری شد .البته در این میان تا قبل از ثبت محل، بخش زندان زنان سیاسی تخریب شد.
نهایتا در سال 1391 بوسیله شهرداری نهران بر اساس طرح معماری و ایده مفهومی شاخه تجربی معماری کلانشهر به باغ موزه تبدیل گردید و در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ با حضور شهردار تهران و جمعی از هنرمندان برای بازدید عموم رسماً" افتتاح گردید.
به جرات می توان باغ موزه قصر را به عنوان خلاقانه ترین و جذاب ترین موزه کشور شناخت ، چرا که تبدیل کردن فضایی که روزی زندانی مخوف بوده است به یک فضای فرهنگی کاری بس دشوار است . اما طراحان این پروژه به خوبی از پس این کار برآمدند و حالا باغ موزه قصر تبدیل به مکانی برای برگزاری نمایشگاه های داخلی و بین المللی شده است و دیوار هایی که زمانی فقط خشم و نفرت را تجربه می کردند ، حالا پذیرای نگاه تحسین آمیز مردمی هستند که در آن فضا وقت می گذرانند. وجود آمفی تئاتر ها و رستوران هایی که در فضا های باز قرار دارند می توانند انتخاب مناسبی برای گشت و گذار در روز های بهاری باشند.
بازدید از زندان و سلول های تنگ و تاریک اگرچه احساس خوشایندی به همراه ندارد اما تداعی کننده ی برهه های گوناگون تاریخی است که در آن ها انواع شخصیت ها به اتهام های گوناگون زندانی شده اند. منتقدان، مفسدان، شاعران، سیاستمداران، تبهکاران و ... گروه های مختلفی بودند که به فراخور زمان و حکومت های وقت رنگ و روی زندان را دیده و «آب خنک» آن را نوشیده اند.
رواج اصطلاح آب خنک خوردن از این زندان نشات می گیرد زیر زندان قصر دارای چشمه ی آب بسیار خنکی بود و پس از آن که فردی وارد زندان می شد و از این آب خنک می نوشید، به اصطلاح به آب خنک رفته بود.
باغ موزه ی قصر، در ابتدا قصری بود که به دستور فتحعلی شاه قاجار در سال 1177 بنا شد و یکصد و 30 سال بعد از آن، اولین زندان ایران بر روی پایه های قصر قاجار که در اثر سیل مهیبی از بین رفته بود، پا گرفت و در سال 1308 زندان قصر نام گرفت.
زندانیان مشهور
اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بود. او تنها دو روز پس از همراهی رضا شاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس گردید. قوام‌السلطنه، صارم‌الدوله، صولت‌الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی وعلیمردان خان بختیاری و پنجاه و سه نفر ومحمد فرخی یزدی و همچنین دکتر تقی ارانی برخی از زندانیان معروف این زندان هستند.
مسیر های دسترسی به باغ موزه قصر
مسیر با اتومبیل شخصی:
1- اتوبان شهید صیاد شیرازی - خروجی پلیس شریعتی - میدان پلیس - باغ موزه قصر
2- انتهای خیابان شهید مطهری - بعد از تقاطع دکتر شریعتی - میدان پلیس - باغ موزه قصر
مسیر دسترسی حمل و نقل عمومی(مترو):
ایستگاه مترو شهید مفتح - انتهای خیابان مطهری بعد از تقاطع دکتر شریعتی - باغ موزه قصر
مسیر دسترسی حمل و نقل عمومی(اتوبوس):
پایانه امام خمینی (ره) - اتوبوس های میدان معلم - ایستگاه روبروی باغ موزه قصر
پایانه میدان رسالت - اتوبوس های پیچ شمیران - ایستگاه میدان پلیس - باغ موزه قصر
پایانه میدان امام حسین (ع) - اتوبوس های شهید بهشتی - ایستگاه تقاطع پلیس شریعتی - خیابان پلیس - باغ موزه قصر
پایانه اتوبوس پیچ شمیران - اتوبوس های رسالت - ایستگاه تقاطع پلیس شریعتی - خیابان پلیس - باغ موزه قصر
پایانه شهید بهشتی - اتوبوس های میدان امام حسین (ع) - ایستگاه انتهای خیابان مطهری تقاطع شریعتی - باغ موزه قصر
