اصفهان، سرشار از زیبایی های معماری است.خانه های قدیمی اش انگار بوی عطر چایی و سماور زغالی و یک حوض و یک بغل محبت ومهری که در جای جای خانه مستتر بود، همه ارمغان این خشت های خاطره انگیزاست.با "یک سفر"همراه شوید تابه یکی از این خانه های زیبا برویم...
این خانه از بناهای اشرافی دوره قاجار به شمار می رود که وجود تزیینات متنوع و گسترده در جای جای خانه، موید این امر است.
آشنایی با بخش های مختلف خانه ی دکتر رضا اعلم :
حیاط وسیع خانه دکتر اعلم، در چهار جبهه توسط فضاهای وابسته احاطه شده. جبهه شمالی مرتفع تر و بارزتر از سایر قسمت های خانه می باشد و شامل تالار شاه نشین دار بزرگی در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین است. ایوان ستون داری، سراسر این ضلع حیاط را پوشانیده است که نمای آن در مقابل تالار میانه این جبهه، ارتفاع بیشتری یافته و قوس نیم دایره ای بر فراز آن جلوه ای خاص به این قسمت از خانه بخشیده است.
تالار جبهه شمالی پوشیده از تزیینات گچبری، طلاکاری و آینه کاری در سقف و دیوارهاست و دو بادگیر در طرفین شاه نشین آن، هوای خنک را به داخل این فضاها هدایت می کند. این تالار از طریق ارسی هفت دهنه مرتفع و وسیعی به ایوان مقابل خود گشوده می شود و توسط درهای منبت کاری شده زیبایی با دو کفش کن طرفین خود ارتباط دارد. اتاق های سه دری این جبهه؛ مانند تالار ارتفاعی معادل دو طبقه دارند و علاوه بر اینکه با سه در به ایوان مقابل خود باز می شوند، در ارتفاع بالاتر نیز دارای پنجره هایی به بیرون هستند.
جبهه جنوبی خانه ، دارای ایوان ستون داری است که مقابل یک تالار هفت دری قرار گرفته است. این تالار با طول زیاد و عرض کم خود سراسر این جبهه را فرا گرفته و سفره خانه بنا محسوب می شده است. هفت در این تالار، دارای خورشیدی ها و روزن های چوبی گره سازی با شیشه های رنگین در بالای خود هستند که فضایی گرم و صمیمی برای آن پدید آورده اند.
جبهه های شرقی و غربی حیاط دارای تقسیمات و تناسبات مشابه اند. در هر دو جبهه تالاری در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین آن واقع اند. ارسی پنج دهنه ای، نمای تالار جبهه غربی را تشکیل داده و تالار جبهه شرقی توسط سه در بزرگ چوبی به سوی حیاط گشوده می شود. تالار و اتاق های سه دری جبهه غربی تزیینات گچبری، طلاکاری و آینه کاری و بخاری های دیواری پر تزئینی دارند. دست انداز پشت بام این سه جبهه حیاط از کاشی های مشبک ساخته شده است و جبهه شمالی در لبه بام خود طرح های چوبی پر تزئینی دارد. همه نماهای خانه پوشیده از تزئینات گچبری است و ستون های سنگی ایوان های دو جبهه شمالی و جنوبی از پایه تا سر ستون دارای تزیینات حجاری می باشند.
قرارگیری یک حوض طویل بر روی محور اصلی حیاط و دوباغچه در دو طرف آن چشم انداز مناسبی برای تالارهای دو جبهه شمالی و جنوبی ایجاد کرده.
جلوخان ورودی خانه به شکل نیم هشت در گوشه شمال شرقی قرار دارد. هشتی ورودی به دالان طویلی متصل است که پشت فضاهای جبهه غربی کشیده شده و از طریق یکی از دالانهای این جبهه به حیاط راه می بابد. فضاهای دیگری مانند مطبخ، درشکه خانه و اتاق های مخصوص خدمه و نگهبانان در پشت این جبهه قرار داشته که از طریق دالان دیگری به حیاط مربوط می شده. این فضاها به مرور زمان فرسوده و تخریب شده اند.
در جبهه شمالی، زیرزمینی قرار دارد که توسط یک ردیف پنجره های چوبی از حیاط نور می گیرد. این فضا حوض مرمری در میانه خود دارد و فضایی مطلوب و خنک برای استراحت ساکنین خانه در تابستان ها فراهم می آورده.
این اثر در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری در این خانه:
آنچه در خانه اعلم جلب توجه مي كند انوع تزئينات و نقاشي ها و گچبريهاي آن است. اتاق پنجدري خانه اعلم همچون آلبوم نفيسي از آئينه كاري، نقاشي، گچبري و منبت كاري هنرهاي تزئيني دوران قاجار را رو در روي بيننده قرار ميدهد. طرحهاي متعددي كه از كاخهاي زيباي اصفهان و مناظر زيباي ايراني و اروپائي تهيه شده به همراه گل و بوته و شيشه هاي رنگي، الگوي بسيار مناسبي از هنرهاي تزئيني دروان قاجار ميباشد. علاوه بر آن تزئينات اين خانه بيانگر توجه مجدد هنرمندان دوران قاجار به هنرهاي صفويه است. اين خانه كه سالها از طرف مالكان بلا استفاده رها شده بود پس از خريداري مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت.
متاسفانه قسمتهائي از اين بناي جالب به وسيله افراد سودجو كه وجود اين اثر نفيس را مزاحمتي براي اهداف سودجويانه خود مي دانستند تخريب شده است. از جمله آتش سوزي سردر بسيار زيباي خانه و تخريب طاقي كه بر روي گذر شمالي ساخته شده بود و به صورت پشت بندي محكم و استوار خانه را حفظ ميكرد.
آدرس : استان اصفهان، شهر اصفهان، خيابان تختی ، محله پشت بارو، بن بست زرگرها
